Άρθρο του σ. Παναγιώτη Σολωμού, μέλους της Νέας Διεθνιστικής Αριστεράς και κάτοικο της περιοχής του Μαθιάτη (επαρχία Λευκωσίας) στην Κύπρο, ελαφρώς προσαρμοσμένο από το αρχικό με βάση τις ανάγκες του ελληνικού αναγνωστικού κοινού.
Μια αντίστοιχη κατάσταση με αυτή των Σκουριών της Χαλκιδικής φαίνεται να εξελίσσεται αυτή την περίοδο στην Κύπρο. Η εταιρία εξόρυξης Hellenic Copper Mines (HCM) η οποία δραστηριοποιείται στο μεταλλείο της Σκουριώτισσας, περιοχή στους πρόποδες του Τροόδους στην επαρχία Λευκωσίας, το μεγαλύτερο μεταλλείο στην Κύπρο το οποίο παράγει χαλκό, αποφάσισε να στραφεί στην παραγωγή χρυσού, εκμεταλλευόμενη τα αποθέματα χρυσού που έχουν βρεθεί στα μπάζα τόσο του ίδιου του μεταλλείου της Σκουριώτισσας όσο και άλλων παλιότερων μεταλλείων. Έχει, έτσι, αποφασίσει να προχωρήσει στην επαναλειτουργία του μεταλλείου του Στρογγυλού στον Μαθιάτη με σκοπό την εξόρυξη χρυσού.
Η απόφαση της HCM να στραφεί στην παραγωγή χρυσού ξεκινώντας από το εγκαταλειμμένο μεταλλείο του Στρογγυλού στον Μαθιάτη, από το οποίο το υλικό της εξόρυξης θα μεταφέρεται στη Σκουριώτισσα για τελική επεξεργασία. φέρνει την κοινότητα Μαθιάτη αλλά και την κυπριακή κοινωνία μπροστά σε νέα διλήμματα. Κατά πόσο δηλαδή θα πρέπει να επιτρέψει μεταλλευτικές δραστηριότητες με αρνητικές επιπτώσεις σε περιβάλλον και ανθρώπους, στον βωμό μιας λεγόμενης «ανάπτυξης».
Η HCM, στην προσπάθειά της να εξασφαλίσει άδεια εξόρυξης, έχει καταθέσει μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Στη μελέτη, ανάμεσα σε άλλα, παρουσιάζονται και τα περιβαλλοντικά προβλήματα και ο τρόπος που θα τα αντιμετωπίσει η Εταιρία.
Πρέπει να είναι ξεκάθαρο, κατ’ αρχήν, ότι η μελέτη αυτή δεν είναι ανεξάρτητη αλλά προωθεί τα συμφέροντα της Εταιρίας.
Αντίστοιχες μελέτες που έχουν γίνει αναφορικά με την εξόρυξη χρυσού στις Σκουριές στη Χαλκιδική στην Ελλάδα, από ανεξάρτητους επιστημονικούς φορείς όπως το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, τη Γεωπονική Σχολή Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, το Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων – Αλεξάνδρειο Τ.Ε.Ι Θεσσαλονίκης, τη Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Αριστοτελείου Πανεπιστημίου κ.ά. Όλες αυτές οι μελέτες δείχνουν καθαρά ότι οι επιπτώσεις στο περιβάλλον αλλά και στην υγεία των κατοίκων και την οικονομία της περιοχής είναι καταστροφικές και μη αναστρέψιμες! Όλοι αυτοί οι φορείς, μαζί και με τις Πανελλήνιες Ομοσπονδίες κτηνοτρόφων και μελισσοκόμων, έχουν ταχθεί κατηγορηματικά ενάντια στην εξόρυξη χρυσού.[1]
Με βάση αυτές τις μελέτες αλλά και άλλες που έχουν γίνει σε άλλες χώρες, έχουν παρθεί αποφάσεις για να κλείσουν χρυσωρυχεία όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στη Ρουμανία, Τουρκία, Κόστα Ρίκα και αλλού.[10]
Ποιες οι πιθανές επιπτώσεις;
Στη μελέτη της η Εταιρία παραδέχεται ότι θα δημιουργηθεί ένα σχετικό πρόβλημα σκόνης, αλλά δεν λέει ποια θα είναι η χημική της σύσταση, ποιες ενώσεις θα υπάρχουν και σε ποιο βαθμό θα είναι επιβλαβείς ή τοξικές.
Σύμφωνα με τις προαναφερθείσες μελέτες, η σκόνη που παράγεται από την εξόρυξη χρυσού είναι τοξική. Η χρόνια εισπνοή των παραγόμενων αιωρούμενων σωματιδίων σκόνης συσχετίζεται με διάφορες πνευμονοπάθειες (βρογχίτιδα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια μέχρι πνευμονική ίνωση και καρκίνο του πνεύμονα) ανάλογα με την ποιότητα και τη σύνθεση των σωματιδίων αυτών.
Η σύνθεση των τοπικών πετρωμάτων καθορίζει κατά περίπτωση και το εύρος του κινδύνου καθότι στα σωματίδια σκόνης μπορεί να υπάρχουν προσμίξεις αδρανών υλικών αλλά και γνωστών καρκινογόνων, όπως το αρσενικό, το κάδμιο, καθώς και ραδιενεργά υλικά όπως ο ραδιενεργός άνθρακας και το ουράνιο.[2]
Ακόμη κι αν η εξόρυξη στον Mαθιάτη δεν αφορά νέο μεταλλείο, αλλά μόνο ανακάτεμα των μπάζων από το ορυχείο του Στρογγυλού, μέταλλα που μπορεί να υπήρχαν όταν ήταν ενεργό το μεταλλείο, όπως υδράργυρος, θείο, και άλλες θειοθειικές ενώσεις, θα βγουν στην επιφάνεια και με τη μορφή σκόνης θα μεταφερθούν σε όλη την περιοχή.[3]
Σε παρόμοια περίπτωση στην Ολυμπιάδα Χαλκιδικής το 2012, όπου ξεκίνησε η εκσκαφή και μεταφορά των παλαιών αποβλήτων με φορτηγά από το παλιό μεταλλείο, η εταιρία μετέτρεψε την περιοχή σε εργοστάσιο παραγωγής τοξικής σκόνης, η οποία ήταν σε μορφή λεπτόκοκκου, και μεταφέρονταν παντού με το παραμικρό αεράκι. Η σκόνη αποτελούνταν από 1.82% αρσενικό, καθώς και μνημόνιο και θειικά σε περιεκτικότητα που υπερέβαιναν τα όρια αποδοχής από ΧΥΤΑ αδρανών.[4]
Όσον αφορά τον υδροφορέα, η εταιρία αρνείται ότι υπάρχει οποιαδήποτε πιθανότητα να διαταραχτεί, επειδή το βάθος του κρατήρα είναι μικρό (γύρω στα 20 μέτρα) και το υπέδαφος είναι υδατοστεγές. Αιτιολογεί την ύπαρξη νερού στον κρατήρα με τις απορροές του βρόχινου νερού. Αν ήταν όμως έτσι τα πράγματα, ο κρατήρας θα έπρεπε να αποξηραινόταν τα καλοκαίρια, κάτι που δεν συμβαίνει.
Όμως ο υδροφορέας επηρεάζεται και από την άντληση του νερού για την εξόρυξη, για την οποία χρειάζονται πολύ μεγάλες ποσότητες νερού, και συνεπώς μπορεί να υπάρχει κίνδυνος ξηρασίας της περιοχής και επηρεασμού των γύρω καλλιεργειών.[5]
Σε σχέση με την πανίδα, υποστηρίζεται ότι τα άγρια ζώα και πουλιά θα μετοικίσουν προσωρινά στις δίπλα περιοχές για να επανέλθουν με τη λήξη των εργασιών. Η μελέτη δεν αναφέρεται πουθενά σε δυο είδη νυχτερίδων («νυχτοπάππαρος») που είναι προστατευόμενα και ζουν μέσα στις γαλαρίες του εγκαταλελειμμένου ορυχείου και που δύσκολα θα βρουν αλλού να μετοικίσουν.
Κατά τη διαδικασία της εξόρυξης θα χρησιμοποιηθεί δυναμίτιδα και εκρήξεις. Η Εταιρία λέει ότι αυτές θα είναι μέσα στα ασφαλή επίπεδα. Ποια είναι όμως αυτά τα ασφαλή επίπεδα πρακτικά και πως θα επηρεαστούν μεμονωμένες κατοικίες που βρίσκονται πολύ κοντά;
Οι εκρήξεις, όσο ελεγχόμενες κι αν είναι, θα παράγουν ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες σκόνης, η οποία με το παραμικρό αεράκι θα μολύνει τα πάντα. Εδώ η σκόνη από τη Σαχάρα φτάνει στην Κύπρο, πώς θα ελεγχτεί η σκόνη από τις εξορύξεις να μην καλύψει όλο το χωριό;[6]
Για τη μεταφορά λέει ότι θα χρησιμοποιηθούν οκτώ φορτηγά των 20-30 τόνων , προσπαθεί όμως να υποβαθμίσει το γεγονός ότι θα κάνουν δυο διαδρομές την ήμερα, κάτι που σημαίνει 32 μονές διαδρομές βαρέων φορτηγών. Μπορούν οι υφιστάμενοι δρόμοι να αντέξουν τέτοια χρήση;
Η Εταιρία λέει ότι το έργο θα είναι μόνο για τρία χρόνια, όμως την ίδια ώρα έχει νοικιάσει πολύ περισσότερη γη από αυτήν που υποτίθεται θα σκάψει. Μήπως υπάρχουν άλλα σχέδια στα επιτελεία της;
Η HCM, την ίδια ώρα που παραδέχεται ότι επεμβαίνει σε γεωργική ζώνη, κάτι για το οποίο κανονικά θα έπρεπε να ζητηθεί αλλαγή χρήσης γης, δεν έχει προχωρήσει σε έρευνα για το κατά πόσο θα επηρεαστούν τα κτήματα που συνορεύουν με την εκμετάλλευση.
Σύμφωνα με το πόρισμα της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καθώς και το τμήμα τουριστικών επιχειρήσεων του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης, με την τοξική μόλυνση που παράγει ένα μεταλλείο χρυσού, δεν μπορεί να υπάρξει καμιά μορφή οικονομικής δραστηριότητας εκτός από τις εξορύξεις.
Δηλαδή στη Χαλκιδική θα καταστραφούν γεωργία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία, αλιεία, και φυσικά ο τουρισμός. Στον Μαθιάτη και στην Κύπρο γιατί να είναι διαφορετικά; [7]
Για την αποκατάσταση του έργου, η Εταιρία υπόσχεται 65 χιλιάδες ευρώ. Όπου όμως έχει δημιουργηθεί μεταλλείο οι τοπικές κοινότητες φέρουν το κόστος της εξόρυξης, με τη μορφή της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και τη ρύπανση, την απώλεια των παραδοσιακών μέσων διαβίωσης, μακροπρόθεσμα οικονομικά προβλήματα και την επιδείνωση της δημόσιας υγείας. Τα οφέλη του ορυχείου πηγαίνουν στους επενδυτές στο εξωτερικό.[8]
Την ίδια στιγμή η συνήθης πρακτική των μεταλλευτικών εταιριών είναι να πτωχεύουν και να εγκαταλείπουν τα μεταλλεία πριν «αναγκαστούν» να το κάνουν στο τέλος των εργασιών τους.[9]
Το ποσό των 65.000 ευρώ δεν είναι τίποτα μπροστά στην καταστροφή που είναι πιθανό να έρθει. Είναι καθαρά ένα ποσό εξαγοράς συνειδήσεων, και μάλιστα υποτιμητικά μικρό!
Τέλος πρέπει να αναφερθεί ότι η επεξεργασία για το καθάρισμα του χρυσού που θα χρησιμοποιήσει η εταιρία περικλείει χρήση κυανίου που είναι τοξικό και θανατηφόρο.
Το Ευρωκοινοβούλιο το 2010 πήρε απόφαση με μαζική πλειοψηφία (488 υπέρ – 48 κατά) υπέρ της απαγόρευσης της χρήσης κυανίου στη μεταλλευτική βιομηχανία.[10] Όμως οι αποφάσεις του Ευρωκοινοβουλίου δεν είναι δεσμευτικές. Παρ’ όλα αυτά μια σειρά από χώρες έχουν κλείσει τα μεταλλεία χρυσού, λόγω της διαρροής κυανίου και της καταστροφής που αυτή έχει επιφέρει, η οποία έχει χαρακτηριστεί από διάφορους περιβαλλοντολόγους ως «χημική ατομική βόμβα», ή ότι προκάλεσε, για παράδειγμα, τη σοβαρότερη περιβαλλοντική καταστροφή στην Ευρώπη μετά το Τσέρνομπιλ.[11]
Το κόστος για την υγεία μας, για το περιβάλλον, το μέλλον της κοινότητας μας και των παιδιών μας είναι πολύ μεγαλύτερο από οποιοδήποτε οικονομικό όφελος για την κοινότητα, και για την Κύπρο στο σύνολό της μέσα από αυτή την επένδυση.
Η κοινότητα του Μαθιάτη έχει καθήκον, από τη στιγμή που είναι από τις πρώτες που γίνεται δημόσια διαβούλευση για το θέμα, να έρθει σε επαφή με τις άλλες κοινότητες, της Σκουριώτισσας, των Κατηδάτων, ακόμη και της Σιάς που ακούγεται πως θα είναι ο επόμενος σταθμός της Εταιρίας, αλλά και όλης της Κύπρου και να ενημερώσει, να ζητήσει τη συμμετοχή όλης της κοινωνίας σε μια τέτοια απόφαση, έτσι ώστε να μην ξεπουλιέται η υγεία μας, το περιβάλλον και το μέλλον μας για μας χωρίς εμάς.
Σημειώσεις
[1] http://www.enallaktikos.gr/ar28705el-giati-i-eksoryksi-xrysoy-thewreitai-i-pio-rypogonos-viomixania-ston-kosmo.html
[2] http://www.goldcenterpiraeus.gr/synepeies-apo-tin-exorixi-chrysou/
[3] Το ίδιο
[4] https://antigoldgreece.wordpress.com/2013/05/24/olympiada-erwthseis/
[5] https://antigoldgreece.wordpress.com/2013/07/09/sxoli-dasologias-auth/
[6] http://www.enallaktikos.gr/ar28705el-giati-i-eksoryksi-xrysoy-thewreitai-i-pio-rypogonos-viomixania-ston-kosmo.html
[7] http://www.enallaktikos.gr/ar28705el-giati-i-eksoryksi-xrysoy-thewreitai-i-pio-rypogonos-viomixania-ston-kosmo.html
[8] http://www.goldcenterpiraeus.gr/synepeies-apo-tin-exorixi-chrysou/
[9] http://www.enallaktikos.gr/ar28705el-giati-i-eksoryksi-xrysoy-thewreitai-i-pio-rypogonos-viomixania-ston-kosmo.html
[10] http://www.europarl.europa.eu/oeil/popups/ficheprocedure.do?lang=en&reference=2010/2593(RSP)
[11] http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=CRE&reference=20100421&secondRef=ITEM-007&format=XML&language=EL
http://www.europarl.europa.eu/oeil/popups/ficheprocedure.do?lang=en&reference=2010/2593(RSP)
https://antigoldgreece.wordpress.com/2010/05/09/costarica/
https://antigoldgreece.wordpress.com/2012/12/12/%CE%B5%CE%BE%CE%BF%CF%81%CF%85%CE%BE%CE%B7-%CF%87%CF%81%CF%85%CF%83%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%B9%CF%83-%CF%83%CF%85%CE%B3%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%B5%CF%83-%CE%BC%CE%B5%CE%B8%CE%BF%CE%B4/
Σχετικά άρθρα
