Τα παιδιά λατρεύουν τις καραμέλες. Όταν τις βρουν τους είναι δύσκολο να συγκρατηθούν. Το «τεστ της μαλακής καραμέλας» (marshmallow test ) θεωρείται σήμερα ένα από τα πιο κλασικά κοινωνικά πειράματα. Βάζουμε μπροστά σε ένα παιδί μια καραμέλα και του λέμε ότι αν περιμένει για λίγη ώρα πριν τη φάει, θα του δοθεί μία ακόμη.
Υπομονή = επιτυχία
Το πείραμα που έγινε για πρώτη φορά κατά τη δεκαετία του 1960, προσπαθεί να ανακαλύψει ποια παιδιά έχουν αρκετή υπομονή και αυτοσυγκράτηση, ώστε να καταφέρουν να φάνε δύο καραμέλες αντί για μία. Η επιτυχία μάλιστα στο τεστ της καραμέλας, θεωρείται ενδεικτική της μελλοντικής επιτυχίας στη ζωή. Το συμπέρασμα του πειράματος ήταν ότι τα παιδιά που έδειξαν υπομονή, ήταν πιο επιτυχημένα αργότερα στις σχολικές και επαγγελματικές τους επιδόσεις και στη ζωή τους συνολικά. Η υπομονή που επέδειξαν, ήταν σύμφωνα με το πείραμα, το βασικό στοιχείο που οδήγησε στην επιτυχία τους.
Ή μήπως όχι;
Μια πιο πρόσφατη επανάληψη του πειράματος ωστόσο, καταλήγει σε διαφορετικά συμπεράσματα. Το νέο πείραμα που συμπεριέλαβε μεγαλύτερο αριθμό παιδιών, από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα. Έλαβε επίσης υπόψιν το κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο των παιδιών που συμμετείχαν, όχι κάποια στιγμή στο μέλλον, αλλά τη στιγμή που γινόταν το πείραμα.
Το αποτέλεσμα ήταν ότι τα παιδιά που μπόρεσαν να περιμένουν για τη δεύτερη καραμέλα, ήταν αυτά που προέρχονταν από τα πιο υψηλά κοινωνικά και οικονομικά στρώματα. Δηλαδή τα πιο φτωχά παιδιά, που προφανώς έχουν πολύ σπανιότερα την ευκαιρία να απολαύσουν μια μαλακή καραμέλα, δεν μπόρεσαν στον ίδιο βαθμό να ανταποκριθούν στο τεστ της υπομονής. Αντίθετα, τα παιδιά που προέρχονταν από πλουσιότερες οικογένειες, που δεν έχουν μάθει να στερούνται τις αγαπημένες τους λιχουδιές, ήταν αυτά που κατάφεραν να συγκρατηθούν.
Οι πλούσιοι είναι πετυχημένοι, γιατί είναι πλούσιοι
Έτσι, το νέο πείραμα, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν είναι η υπομονή αυτή που κάνει τα παιδιά επιτυχημένα. Αντίθετα, τόσο η επιτυχία στο πείραμα, όσο και η επιτυχία αργότερα στη ζωή, έχουν την ίδια αφετηρία: είναι ο ίδιος ο πλούτος, αυτός που επιτρέπει στα παιδιά να κάνουν υπομονή για να πάρουν τη δεύτερη καραμέλα και ταυτόχρονα τους δίνει τα εφόδια για να πετύχουν ψηλότερους επαγγελματικούς και οικονομικούς στόχους στο μέλλον. Ο τρόπος με τον οποίο το σύστημα του πλούτου διαιωνίζεται και συντηρείται, έχει παρουσιαστεί και σε άλλα «πειράματα» και έρευνες το τελευταίο διάστημα.
Πιο «έξυπνοι» οι πλούσιοι;
Μια άλλη πρόσφατη μελέτη, η οποία εξέταζε τη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου, έδειξε ότι οι άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, είναι πιο δύσκολο να αναπτύξουν τη δημιουργικότητα τους και να «πετύχουν» στη ζωή. Η φτώχεια παραλύει τον εγκέφαλο, στερεί τις ευχάριστες και αισιόδοξες σκέψεις και εγκλωβίζει –πλην εξαιρέσεων– τα θύματά της. Αντίθετα, οι άνθρωποι που έχουν τα απαιτούμενα εφόδια (οικονομικά, μορφωτικά, κοινωνικά, κλπ) είναι πιο δημιουργικοί και αισιόδοξοι, γεγονός που τους επιτρέπει να είναι και πιο «επιτυχημένοι» στην πορεία της ζωής τους.
Αυτό που δείχνουν στην πραγματικότητα οι παραπάνω μελέτες και πειράματα, είναι ότι οι ανθρώπινες κοινωνίες υπό το παρόν σύστημα, βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα φαύλο κύκλο, που επιτρέπει ελάχιστες παρεκκλίσεις: αν είσαι φτωχός, θα παραμείνεις φτωχός, και σαν φτωχός δεν έχεις καθόλου την πολυτέλεια της υπομονής, της αισιοδοξίας, της δημιουργικότητας. Αντίθετα, αν είσαι πλούσιος, έχεις όλα όσα χρειάζεσαι ώστε να παραμείνεις πλούσιος. Την επόμενη φορά επομένως που θα σκεφτείτε ότι για τη φτώχεια, ή την όχι και τόσο επιτυχημένη επαγγελματική σας πορεία, ευθύνεται κάποια κακή λειτουργία του εγκεφάλου σας, σκεφτείτε ξανά.
