Αναδημοσιεύουμε άρθρο του Πέτρου Μπαστέα, μέλους του Διοικ. Συμβουλίου του Συλλόγου Προσωπικού ΕΥΔΑΠ και μέλους της γραμματείας του ΣΕΚΕΣ (Συμμετοχικό Ενωτικό Κίνημα Εργαζομένων και Συνταξιούχων) για δημόσια ΕΥΔΑΠ. Το άρθρο αυτό αρχικά δημοσιεύτηκε στο site της Κόκκινης Κινηματικής Οικολογίας kokkoi.gr
Δημοσιεύτηκε (ΦΕΚ 1751/Β 22-5-2017) η ΚΥΑ 135275 με θέμα: «Έγκριση γενικών κανόνων κοστολόγησης και τιμολόγησης υπηρεσιών ύδατος. Μέθοδος και διαδικασίες για την ανάκτηση κόστους των υπηρεσιών ύδατος στις διάφορες χρήσεις του».
Στο 1οάρθρο, αναφέρεται ότι σκοπός του νέου ρυθμιστικού πλαισίουείναι «η έγκρισηγενικών κανόνων κοστολόγησης και τιμολόγησης τωνυπηρεσιών ύδατος για διάφορες χρήσεις και κανόνωνκαι μέτρων βελτίωσης των υπηρεσιών αυτών, καθώς καιο καθορισμός των διαδικασιών και της μεθόδου ανάκτησης του κόστους των υπηρεσιών αυτών, συμπεριλαμβανομένου του περιβαλλοντικού κόστους και τουκόστους υδατικού πόρου, … ώστενα επιτυγχάνεται η βιώσιμη χρήση και η βελτίωση της κατάστασης των υδάτων, … και ναδιασφαλίζεται ο συνταγματικά κατοχυρωμένος δημόσιος χαρακτήρας του νερού ως κοινωνικό αγαθό απολύτωςαπαραίτητο για τη διαβίωση του ανθρώπου».
Στην πράξη ημεθοδολογία και οι διαδικασίες που εισάγονται με την ΚΥΑ ακυρώνουν τα παραπάνω, βαδίζουν σε ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση από την απρόσκοπτη πρόσβαση όλων στο νερό και τον χαρακτήρα του ως φυσικό και κοινωνικό αγαθό. Η ΚΥΑ αντιμετωπίζει το ζήτημα με ένα εμπορικό και λογιστικό τρόπο με μόνο στόχο να καλυφθούν οι πάροχοι ύδατος. Κάθεανάκτηση του συνολικού κόστους των υδάτινων πόρων οδηγεί αυτόματα σε αύξηση της τιμολόγησης των υπηρεσιών ύδατος και σε λανθασμένες αντιλήψεις περί βιώσιμης διαχείρισης των υδάτινων πόρων.
Το νερό, φυσικό και κοινωνικό αγαθό, αντιμετωπίζεται σαν «εμπόρευμα», μπαίνει ταμπέλα με τιμή.
Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο ο πολίτης πρέπει να πληρώνει το κόστος του όποιου παρόχου υπηρεσιών νερού. Ο τελικός χρήστης θα φορολογείται εκ νέου και συνεχώς, για τις σχετικές με το νερό υποδομές, με νέο «πράσινο» χαράτσι, που το ύψος του αποφασίζει η δημόσια διοίκηση και επιβάλλεται και σαν πάγια χρέωση και σαν ποσοστό επί των κυβικών που καταναλώνει, το λεγόμενο περιβαλλοντικό τέλος.
Στο άρθρο 3 προβλέπεται, ότι εκτός των δημόσιων και δημοτικών φορέων, των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου και των δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης, πάροχοι είναι καιλοιποί φορείς που δεν κατονομάζονται. Το ίδιο στο άρθρο 8, όπου ορίζεται ότι πάροχοι υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης, εκτός των ΔΕΥΑ των Δήμων και των ίδιων των ΟΤΑ α βαθμού, είναι και λοιποί φορείς που παρέχουν νερό ύδρευσης στους τελικούς χρήστες. Το ίδιο στο άρθρο 10, όπου ορίζεται ότι πάροχοι για υπηρεσίες ύδατος για αγροτική χρήση εκτός των παραπάνω μπορεί να είναι λοιποί φορείς που παρέχουν νερό στον τελικό χρήστη. Στο άρθρο 16, παρ. 2, ξεκαθαρίζεται ότι στις περιπτώσεις ιδιωτικών συλλογικών δικτύων παροχής υπηρεσιών ύδατος, οι κανόνες κοστολόγησης και τιμολόγησης αντιμετωπίζονται με ανάλογο τρόπο όπως στις συμβάσεις παραχώρησης.
Οι μεγαλύτεροι πάροχοι υπηρεσιών νερού ύδρευσης και αποχέτευσης στη χώρα, ΕΥΔΑΠκαι ΕΥΑΘ, που ρητά κατονομάζονται στα παραπάνω άρθρα, είναι πολυμετοχικές εταιρείες εισηγμένες στο χρηματιστήριο, το δε ποσοστό συμμετοχής του δημοσίου σ΄ αυτέςέχει περάσει στοΥπερταμείο, δηλαδή έχουν αποκρατικοποιηθεί 100%. Από την ΚΥΑ, γίνεται φανερό από τον ορισμό των παρόχων υπηρεσιών νερού, ότι δεν διασφαλίζεται ο δημόσιος χαρακτήρας αυτών των υπηρεσιών. Θεσμοθετείται η δυνατότητα πλέον, οποιοσδήποτε ιδιωτικός φορέας να παρέχει υπηρεσίες χρήσης νερού, με απλά λόγια η ΚΥΑ προχωρά τη σχεδιαζόμενη ιδιωτικοποίηση του νερού.
Ο κάθε πάροχος είναι υπόχρεος να χρησιμοποιεί συγκεκριμένη μεθοδολογία για να προσδιορίσει το κόστος των υπηρεσιών νερού που περιλαμβάνει π.χ. το κόστος τόκων για δανειακά κεφάλαια ή την εύλογη ετήσια απόδοση των κεφαλαίων στην περίπτωση πολυμετοχικής εταιρείας.Η τιμολόγηση του νερού από το φορέα υποχρεούται να ακολουθεί ένα βασικό κανόνα: την ανάκτηση του κόστους από τη χρέωση στον τελικό καταναλωτή.Ακόμα κι αν ο πάροχος είναι δημόσιος ή υπό δημόσιο έλεγχο φορέας θα χρησιμοποιεί υποχρεωτικά λογιστικό μοντέλο υπολογισμού του κόστους που μετατρέπει το νερό από κοινωνικό αγαθό σε εμπόρευμα και την υπηρεσία νερού από υπηρεσία κοινής ωφέλειας σε εμπορική επιχειρηματική δραστηριότητα.Η ΚΥΑ υποχρεώνει στην χρηματοδότηση των επενδυτικών σχεδίων από τον καταναλωτή προκειμένου να μπορεί να παρέχει υπηρεσίες νερού. Είναι η εφαρμογή των ίδιων χρηματοδοτικών μοντέλων που ισχύουν για τις εταιρείες που ανέλαβαν τους εθνικούς αυτοκινητόδρομους
Όσον αφορά το κοινωνικό πρόσημο των νέων τιμολογίων, στις διατάξεις της ΚΥΑ αποσαφηνίζεται ότιη δυνατότητα εφαρμογής μειωμένου τιμολόγιου δεν μπορεί να γίνει σε βάρος της επιδιωκόμενης πλήρους ανάκτησης κόστους.Το μειωμένο τιμολόγιο που μπορεί να ισχύει π.χ. για τον άπορο ή την πυροσβεστική, θα ισχύει υπό απαράβατους όρους: α) “δεν πρέπει να ανατρέπεται η λειτουργία της τιμής ως μέσου αποτροπής της σπατάλης νερού και β) ”πιθανά κενά που θα προκύψουν λόγω της εφαρμογής ειδικών τιμολογίων, θα καλύπτονται από τους υπόλοιπους χρήστες ύδατος του παρόχου”.
Το περιβαλλοντικό τέλος δεν αντιπροσωπεύει ένα περιβαλλοντικό κόστος, ένα καταγεγραμμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα αλλά την πιθανότητα να υπάρχει.Έτσι οι ήδη σε μειονεκτική θέση λόγω ελλειμματικών συνθηκών όσον αφορά το φυσικό πόρο νερό π.χ. οι νησιώτες, θα τιμωρούνται (με νέο γενναίο χαράτσωμα) χωρίς καν ευκρινή λόγο.Το ίδιο ισχύει για τον αγρότη είτε υπάρχει πάροχος αρδευτικού νερού , είτε χρησιμοποιεί λόγω έλλειψης συλλογικού δικτύου. Επειδή η διοίκηση δυσκολεύεται να επιβάλλει πρόστιμα για ρύπανση, οι χρήστες θα πληρώνουν το κόστος αποκατάστασης ρύπανσης υδατικών συστημάτων από τρίτους.
Από την κοστολόγηση του νερού εξαιρείται η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας προς εξυπηρέτηση υδροηλεκτρικών μονάδων. Αποφεύγεται η αντιμετώπιση ενός ζητήματος που οδηγεί στην εξαφάνιση του υδροφόρου ορίζοντα και την καταστροφή υδροφόρων σωμάτων, παρότι η αειφόρος ανάπτυξη αναφέρεται ως στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης.
Η ΚΥΑ αποδεικνύει ότι οι αρνητικές συνέπειες της ιδιωτικοποίησης των υπηρεσιών ύδρευσης δεν επέρχονται μόνο με την μεταβίβαση των μετοχών σε ιδιώτες – κερδοσκόπους. Μπορούν το ίδιο εύκολα να επιτευχθούν κι από ένα κράτος, το οποίο σταθερά και αδιάλειπτα αποδεικνύει απέραντη αποτελεσματικότητα στην προστασία των συμφερόντων μιας μικρής μειοψηφίας έναντι του κοινωνικού συνόλου.
Η ΚΥΑ προβλέπει ότι η κοστολόγηση από τους παρόχους πρέπει να έχει γίνει μέχρι το τέλος του 2017, ενώ η επιβολή των περιβαλλοντικών τελών αμέσως μετά την πρώτη αναθεώρηση των διαχειριστικών σχεδίων, δηλαδή η εφαρμογή του νέου πλαισίου ξεκινά υποχρεωτικά το 2018.
