Εργοστάσια χάλυβα κλείνουν ύστερα από έναν αιώνα παραγωγής, οι τιμές των πρώτων υλών καταρρέουν, η οικονομία της Κίνας επιβραδύνεται, η κρίση του ευρώ συνεχίζεται…
Οκτώ χρόνια μετά από το κραχ που οδήγησε στη μεγάλη ύφεση, το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα παραμένει ασταθές. Η ανάκαμψη των οικονομικών διεθνώς ήταν πολύ αδύναμη με βάση τα ιστορικά πρότυπα.
Ωστόσο, παρά την κρίση του ευρώ, την επιδείνωση της αστάθειας στη Μέση Ανατολή και παρά τον αυξανόμενο πανικό που προκαλεί τώρα η επιβράδυνση της Κίνας και των «αναπτυσσόμενων» οικονομιών, οι τιμές των μετοχών στις αγορές γενικά συνέχισαν να αυξάνονται.
Ο λόγος είναι απλός. Οι βασικές αγορές παγκοσμίως έχουν δεχθεί τονωτικές ενέσεις ρευστότητας, με τη μορφή της «ποσοτικής χαλάρωσης», μέσω προγραμμάτων των κεντρικών τραπεζών.
Αυτά, σε συνδυασμό με τα άνευ προηγουμένου χαμηλά επιτόκια, μοιάζουν με μάσκες οξυγόνου που επιτρέπουν σε έναν ασθενή να φανταστεί ότι ανακάμπτει. Στην πραγματικότητα, τώρα απειλούν να γίνουν το έναυσμα για την επόμενη οικονομική κρίση.
Δεν έχει λυθεί κανένα από τα βασικά διαρθρωτικά προβλήματα των τελευταίων τριών δεκαετιών. Το 10% των αμερικανικών νοικοκυριών πήρε σχεδόν όλα τα κέρδη από την αύξηση του εθνικού εισοδήματος, όταν η αμερικανική οικονομία ανέκαμπτε από το 2009 έως και το 2012. Το υπόλοιπο 90% είδε το βιοτικό του επίπεδο να πέφτει.
ΔΝΤ: αυξημένος κίνδυνος για νέο παγκόσμιο κραχ
Τώρα το ΔΝΤ προειδοποιεί ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για ένα νέο παγκόσμιο οικονομικό κραχ, λόγω του διεθνούς αντίκτυπου της υποχώρησης της οικονομίας της Κίνας και μιας δραματικής μείωσης του διεθνούς εμπορίου, το οποίο συρρικνώθηκε κατά 8% στο πρώτο εξάμηνο του 2015.
Επισημαίνει την αστάθεια και την ύφεση που επικρέμεται πάνω από οικονομίες όπως η Βραζιλία, η Τουρκία, η Αυστραλία και η Μαλαισία, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε 3% μείωση του παγκόσμιου ΑΕΠ υποβαθμίζοντας τις προβλέψεις του για την παγκόσμια ανάπτυξη το 2015 στο 3,1% – η χαμηλότερη επίδοση για έξι χρόνια.
Όταν οι ΗΠΑ τελικά ανεβάσουν τα επιτόκια, που κάποια στιγμή είναι αναπόφευκτο, νοικοκυριά και επιχειρήσεις από την Ινδονησία ως την Τουρκία που έχουν δανειστεί τρισεκατομμύρια δολάρια, θα αντιμετωπίσουν ραγδαίες αυξήσεις στο κόστος αποπληρωμής των δανείων τους, έχοντας σαν βάση υπολογισμού τα εθνικά τους νομίσματα.
«Μακροβούτι»
Τα στοιχεία είναι δραματικά και δείχνουν ότι οι συνολικές καθαρές εκροές κεφαλαίων από τις 19 μεγαλύτερες «αναπτυσσόμενες» οικονομίες, μέσα σε 13 μήνες μέχρι τον Ιούλιο, ήταν σχεδόν διπλάσιες από τις καθαρές εκροές που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια των 9 μηνών που ακολούθησαν μετά την τραπεζική κατάρρευση του 2008.
Το μεγάλο κραχ του 2007-2009, η «διαρκής» κρίση του ευρώ και τώρα το «μακροβούτι» των αναπτυσσόμενων οικονομιών, τη στιγμή που το Κινέζικο οικονομικό μεγαθήριο χάνει το βηματισμό του, αλληλοτροφοδοτούνται μεταξύ τους αποκαλύπτοντας πλήρως το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται το καπιταλιστικό σύστημα σε διεθνές επίπεδο.
Αυτές οι οικονομικές αβεβαιότητες ανάγκασαν τις ΗΠΑ να αναβάλλουν ακόμα και μια ισχνή αύξηση των επιτοκίων σε αυτή τη φάση, αναγνωρίζοντας την επικίνδυνη συγκυρία των αποπληθωριστικών πιέσεων, τις «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» υποτιμήσεις νομισμάτων και την παράλυση που «καταδιώκει» την παγκόσμια οικονομία.
Σπανίως τόσες πολλές κεντρικές τράπεζες εμφανίζονται τόσο απροετοίμαστες να διαχειριστούν ακόμα μια ύφεση, με σχεδόν όλες να έχουν πολύ λιγότερο χώρο για οικονομικούς ελιγμούς σε σύγκριση με το 2007.
Σοσιαλισμός
Τον Αύγουστο οι βιομηχανικές παραγγελίες στις ΗΠΑ μειώθηκαν περισσότερο απ’ το αναμενόμενο και τον περασμένο μήνα η επιχειρηματική δραστηριότητα στη Νέα Υόρκη συρρικνώθηκε για πρώτη φορά σε οκτώ μήνες – απόδειξη ότι οι αδυναμίες στην παγκόσμια οικονομία «ακουμπούν» και τις Αμερικάνικες ακτές.
Αυτό οδήγησε την Παγκόσμια Τράπεζα να επαναλάβει την προειδοποίησή της ότι η χαμηλή κατανάλωση, οι αναιμικές επενδύσεις και ο χαμηλός πληθωρισμός θα μπορούσαν να αλληλοτροφοδοτούνται μεταξύ τους σε ένα «αποπληθωριστικό σπιράλ», οδηγώντας σε εδραίωση μιας παγκόσμιας στασιμότητας.
Δεν είναι παράξενο επομένως, το γεγονός ότι ο διευθύνων σύμβουλος της Unilever προειδοποίησε πρόσφατα ότι «ο μεγαλύτερος κίνδυνος του καπιταλισμού είναι η λειτουργία του ίδιου του καπιταλισμού».
Η παραγωγή για το κέρδος δεν μπορεί να προσφέρει μακροπρόθεσμη οικονομική σταθερότητα. Οι κρίσεις σαν αυτή δεν αποτελούν εξαίρεση για τον καπιταλισμό, αυτός είναι ο άναρχος τρόπος που λειτουργεί το σύστημα του κέρδους.
Η μόνη διέξοδος είναι η σοσιαλιστική εναλλακτική λύση. Η οικονομία δεν μπορεί να αφεθεί στα χέρια των μεγάλων επιχειρήσεων που υπάρχουν μόνο για να παράγουν κέρδη.
Αντ’ αυτού, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να κατέχουν και να ελέγχουν τον πλούτο που παράγουν. Μόνο ένας δημοκρατικός-σοσιαλιστικός σχεδιασμός μπορεί να προσφέρει μια σταθερή οικονομία όπου η παραγωγή είναι προσανατολισμένη προς τις ανάγκες των λαϊκών στρωμάτων.
_____________________________________________
Ο Κινέζικος «τίγρης» έχασε τα δόντια του
Η επιβράδυνση της Κίνας γεμίζει τους καπιταλιστές με φόβο. Είναι σαφές ότι η πτώση στο χρηματιστήριο αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη οικονομική συρρίκνωση, με το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ να μειώνεται, με βάση τα επίσημα στοιχεία, στο 7,4%.
Οι εισαγωγές έχουν μειωθεί, ενώ οι εξαγωγές έχουν επιβραδυνθεί, παρά τα μέτρα για την τόνωση της ανάπτυξης. Τον Αύγουστο, η δραστηριότητα στα εργοστάσια της Κίνας συρρικνώθηκε με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων επτά χρόνων.
Με 4 τρισ. δολάρια συναλλαγματικών αποθεμάτων και με επιτόκια να εξακολουθούν να υπερβαίνουν το 4%, το Πεκίνο έχει περισσότερα περιθώρια οικονομικών ελιγμών απ’ ότι οι ανταγωνιστές του στη Δύση. Αλλά η επιβράδυνση της Κίνας προκαλεί χάος σε ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία, καθώς οδηγεί σε δραστική μείωση της ζήτησης για πρώτες ύλες (από την κινέζικη βιομηχανία). Ενδεικτικά, την προηγούμενη περίοδο, η ζήτηση αυτή αντιπροσώπευε το ήμισυ της παγκόσμιας ζήτησης για νικέλιο, αλουμίνιο και χαλκό.
Οι επιπτώσεις έγιναν αισθητές παντού, όπως για παράδειγμα με τη μεταλλευτική εταιρεία Glencore, που κατέχει έναν σημαντικό αριθμό ορυχείων από τη Χιλή ως τη Νορβηγία, η οποία παρακολουθεί την τιμή της μετοχής της στον δείκτη FTSE να καταρρέει κατά 40% από το Μάιο.
ΗΠΑ
Η πτώση των τιμών, η οποία προκαλείται από την πτώση της ζήτησης του πετρελαίου και άλλων βασικών εμπορευμάτων, είχε ήδη αλυσιδωτές επιπτώσεις για τις πλούσιες σε πετρέλαιο και ορυκτά χώρες που εξαρτώνται από τα έσοδα από τις πωλήσεις αυτών των βασικών εμπορευμάτων – και αυτό έχει ενισχυθεί σε τεράστια βαθμό από την υποχώρηση της οικονομίας της Κίνας.
Οι εργοστασιακές τιμές έχουν πέσει σε όλη την Ασία, αντανακλώντας την πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα της βιομηχανίας και καθιστώντας δυσκολότερο για τις εταιρείες να εξυπηρετήσουν τα χρέη που συσσώρευσαν στα προηγούμενα χρόνια της οικονομικής «άνθησης».
Πρόσφατη έρευνα του ΔΝΤ διαπίστωσε ότι τη δεκαετία μέχρι το 2014 προέκυψε ένας τετραπλασιασμός των επιχειρηματικών δανείων στις αναπτυσσόμενες οικονομίες που προήλθε κυρίως από την «πλημμύρα φθηνού χρήματος» μέσω της «ποσοτικής χαλάρωσης» (δηλαδή τα μηδενικά, στην ουσία επιτόκια) που προσέφεραν στους «κυνηγούς» γρήγορου κέρδους οι κεντρικές τράπεζες της Δύσης.
Τα χρήματα αυτά είχαν εισρεύσει στις ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες όταν τα δυτικά επιτόκια βρίσκονταν στο κατώτατο όριο – κοντά στο μηδέν. Τώρα, η πιθανότητα μιας επικείμενης αύξησης των επιτοκίων των ΗΠΑ έχει αντιστρέψει αυτή τη διαδικασία, με τα κεφάλαια αυτά να αποχωρούν από τις «αναπτυσσόμενες», καθώς οι επενδυτές προσβλέπουν σε υψηλότερες αποδόσεις στις ΗΠΑ. Το αποτέλεσμα είναι οι αναδυόμενες αγορές να αναμένεται να υποστούν μια καθαρή εκροή κεφαλαίων φέτος για πρώτη φορά από το 1988.
