Τον Απρίλη του 2014 πραγματοποιήθηκε στο Έβερεστ απεργία των ντόπιων μεταφορέων βουνού της φυλής Σέρπα. Η απεργία αυτή ακολούθησε το φονικότερο μέχρι τότε δυστύχημα στο Έβερεστ που συνέβη σαν σήμερα 18/4, οδηγώντας στον θάνατο 13 Σέρπα και ήταν μια απεργία που κατάφερε να κερδίσει μερικά από τα σημαντικά αιτήματά της! Με αυτή την αφορμή αναδημοσιεύουμε παλιότερο άρθρο του σ. Γιάννου Νικολάου.
Οι Σέρπα
Όταν ακούμε να γίνονται αναφορές σε αναβάσεις στις πιο ψηλές κορφές του κόσμου, μνημονεύονται πάντα οι δυτικοί ορειβάτες-φίρμες ή οι εταιρείες που χρηματοδοτούν αποστολές με εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ για διαφημιστικούς λόγους.
Σε ελάχιστες περιπτώσεις γίνεται ουσιαστικός λόγος για τους πραγματικούς ήρωες των Ιμαλαΐων που κάθε σεζόν κουβαλούν αμέτρητα κιλά στις πλάτες τους, ρισκάροντας συνεχώς τη ζωή τους, την ίδια ώρα που έχουν πολύ χαμηλές απολαβές και ασφάλιση, με ευθύνη των ιδιωτικών εταιρειών διοργάνωσης αποστολών αλλά και των τοπικών κυβερνήσεων.
Οι Σέρπα είναι μια εθνότητα που ζει εδώ και εκατοντάδες χρόνια σε πολύ μεγάλα υψόμετρα, άνω των 3 και 4 χιλιάδων μέτρων, εκεί που λόγω της χαμηλής ατμοσφαιρικής πίεσης η πρόσληψη οξυγόνου είναι δυσκολότερη σε σχέση με το επίπεδο της θάλασσας. Ζώντας αρμονικά με τη φύση και το βουνό έχουν προσαρμοστεί πλήρως στις δύσκολες συνθήκες, με αποτέλεσμα να μπορούν με πολύ μεγαλύτερη ευκολία να επιβιώσουν και να εκτελέσουν μεταφορές και έργα σε μεγάλα υψόμετρα σε σχέση με τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Οι συνθήκες εργασίας τους στο βουνό
Έτσι, σε μια αποστολή είναι αυτοί που θα μεταφέρουν όλον τον εξοπλισμό στην πλάτη τους (φιάλες αερίου, οξυγόνου, αντίσκηνα, τρόφιμα, σκουπίδια, αναρριχητικό εξοπλισμό κλπ) θα κατασκευάσουν και θα συντηρήσουν τα δύσκολα και επικίνδυνα τεχνικά περάσματα (με σχοινιά, σκάλες κλπ) και βέβαια θα συνοδέψουν τα μέλη της αποστολής μέχρι την κορυφή. Κατά τη διάρκεια μιας –κατά κανόνα πολυβδόμαδης– αποστολής ένας Σέρπα θα χρειαστεί να περάσει 30-40 φορές από επικίνδυνα περάσματα μεταφέροντας πολλά κιλά στις πλάτες του, σε σχέση με τις 2-3 φορές που θα περάσει ένας ορειβάτης.
Με τα ατυχήματα να είναι στην «ημερήσια διάταξη» των αποστολών σε αυτά τα υψόμετρα, οι Σέρπα ρισκάρουν κάθε χρόνο τη ζωή τους, σε βαθμό που έχει υπολογιστεί ότι το ποσοστό θανάτων των Σέρπα στο Έβερεστ μεταξύ 2004-2014 ήταν 12 φορές μεγαλύτερο σε σχέση με τους θανάτους Αμερικανών στρατιωτών στο Ιράκ μεταξύ 2003-2007!
Για αυτή τους τη δουλειά με αυτά τα ρίσκα, ένας Σέρπα μπορεί να βγάλει 3-4.000 δολάρια σε έναν χρόνο – που αντιστοιχούν κατά μέσο όρο σε 200 με 280 ευρώ το μήνα. Συγκρινόμενα με τις αμοιβές των δυτικών οδηγών βουνού, που σε μια μόνο αποστολή αμείβονται με πολλές δεκάδες χιλιάδες δολάρια, η εκμετάλλευση είναι εξόφθαλμη.
Το δυστύχημα της 18ης Απρίλη του 2014
Για να φτάσουν οι ορειβάτες από την «κατασκήνωση βάσης» του Έβερεστ στα 5.300 μ. στις υπόλοιπες θέσεις κατασκήνωσης, πρέπει να περάσουν από τον παγετώνα Κούμπου, η διάσχιση του οποίου διαρκεί αρκετές ώρες.
Ο παγετώνας ουσιαστικά αποτελείται από μεγάλες μάζες πάγου, οι οποίες κινούνται με την πάροδο του χρόνου, λόγω συμπίεσης του χιονιού (σαν παγωμένο ποτάμι). Αυτές οι μάζες μπορεί να έχουν αρκετές δεκάδες μέτρα ύψος, με αποτέλεσμα όταν καταρρέουν, να αποτελούν θανάσιμο κίνδυνο.
Στις 18 Απριλίου του 2014, 13 Σέρπα και 3 ακόμη άτομα εργάζονταν στον παγετώνα Κούμπου, επιδιορθώνοντας τα περάσματα με σταθερά σχοινιά και σκάλες. Το σπάσιμο ενός τεράστιου τέτοιου κομματιού προκάλεσε μια «χιονοστιβάδα πάγου», η οποία οδήγησε στον θάνατο τα 16 αυτά άτομα και στον τραυματισμό μερικών ακόμα.
Τα γεγονότα που ακολούθησαν οδήγησαν τους Σέρπα να προχωρήσουν σε απεργία διαρκείας, με αποτέλεσμα να ακυρωθούν όλες οι αποστολές για το υπόλοιπο του 2014 στο Έβερεστ, απαιτώντας συγκεκριμένες βελτιώσεις συνθήκες εργασίας τους, τις αμοιβές και τις αποζημιώσεις τους.
Η απεργία και τα αιτήματά της
Η ανακοίνωση ότι θα δοθούν ως αποζημίωση στις οικογένειες των θυμάτων 10.000 δολάρια για κάθε νεκρό Σέρπα καθώς και 400 δολάρια, τα οποία ίσα-ίσα θα κάλυπταν τα έξοδα κηδείας, εξαγρίωσαν τους Σέρπα.
Ένα από τα βασικά τους αιτήματα ήταν ο διπλασιασμός της αποζημίωσης η οποία να δοθεί τόσο στις οικογένειες των νεκρών, όσο και των αγνοούμενων και των τραυματιών, ενώ το κράτος να αναλάβει όλα τα υπόλοιπα έξοδα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι κάθε δυτικός ορειβάτης που επισκέπτεται το Έβερεστ πληρώνει στο κράτος περίπου 10.000 δολάρια «είσοδό» για να μπει στον εθνικό δρυμό και κάθε χρόνο επισκέπτονται το Έβερεστ περίπου 300 ορειβάτες.
Από αυτά τα 3 εκατομμύρια δολάρια, ένα ελάχιστο ποσοστό «γυρνάει πίσω» στο βουνό. Η χαμηλή ασφάλιση και η κακή οικονομική κατάσταση των Σέρπα, οδηγεί πολλές φορές στο να μην μπορεί να καλυφθεί καν το κόστος μιας αποστολής διάσωσης ή αερομεταφοράς των σωμάτων τους, με αποτέλεσμα αρκετά από αυτά να παραμένουν στο βουνό, θαμμένα στους πάγους.
Οι Σέρπα ζητούσαν το 30% των ετήσιων εσόδων από τα «κρατικά τέλη» να μπαίνει σε ένα ειδικό ταμείο για τους αναβάτες που να εξυπηρετεί και αυτούς τους σκοπούς.
Ακόμα, απαίτησαν και πέτυχαν την αλλαγή της «κλασσικής» διαδρομής μέσω του παγετώνα Κούμπου και τη διάνοιξη άλλης, λιγότερο επικίνδυνης διόδου προς την κορυφή. Άλλα αιτήματα που επίσης πέτυχαν αφορούσαν τη μείωση του μέγιστου φορτίου που θα επιτρέπεται να κουβαλάει κάθε Σέρπα στην πλάτη (τυπικά το όριο ήταν στα 25 κιλά, αλλά πολλές φορές μετέφεραν πάνω από 40) η αποζημίωσή τους σε περίπτωση ακύρωσης κάποιας αποστολής κορυφής λόγω καιρού κλπ.
Η παραπάνω ιστορία του 2014 δεν δείχνει μόνο ότι υπάρχει ακραία εκμετάλλευση σε όλα τα μήκη, πλάτη και ύψη του κόσμου, αλλά δείχνει κι ότι όταν ο κόμπος φτάνει στο χτένι, οι συλλογικοί διεκδικητικοί αγώνες είναι η μόνη λύση που έχουμε στα χέρια μας για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης μας.
