Tου Κυριάκου Χάλαρη
Η ένταξη της Κύπρου και κυρίως της Ισπανίας στο μηχανισμό στήριξης ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου όχι μόνο για την ευρωζώνη αλλά για και για την παγκόσμια οικονομία. Οι αντιπαραθέσεις, οι αντιθέσεις και οι διαξιφισμοί μεταξύ των “ηγετών” του πλανήτη σε κάθε διεθνή Σύνοδο αντανακλούν την αδυναμία σχεδίου από την πλευρά της άρχουσας τάξης παγκόσμια. Και αυτή η απουσία σχεδίου αντανακλάστηκε και αυτό το καλοκαίρι στις δύο κορυφαίες υποτίθεται συναντήσεις που καλέστηκαν για ακριβώς αυτό το λόγο: να δώσουν απαντήσεις στα προβλήματα της παγκόσμιας οικονομίας.
Στις 20 Ιούνη ολοκληρώθηκε η σύνοδος των G20 που πραγματοποιήθηκε στο Λος Κάμπος του Μεξικού. Οι 20 πιο σημαντικές οικονομικές δυνάμεις του πλανήτη (ΗΠΑ, Καναδάς, Βρετανία, Γερμανία, Αυστραλία, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Βραζιλία Αργεντινή, Ινδονησία, Σαουδική Αραβία, Νότια Αφρική, Μεξικό, Ιαπωνία, Τουρκία, Νότια Κορέα και ΕΕ ως σύνολο) συγκεντρώθηκαν για να βρουν λύση στο όλο και μεγαλύτερο βάθεμα της οικονομικής κρίσης. Τα βλέμματά τους ήταν κατά κύριο λόγο στην Ευρώπη, στην επέκταση της κρίσης στην ευρωζώνη και στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής η οποία μέχρι πρότινος θεωρούνταν “καθοριστικής σημασίας”. Δυστυχώς τα αποτελέσματα και των δύο “κορυφαίων” συναντήσεων δεν μπορούσαν παρά να είναι πενιχρά. Τόσο η σύνοδος των G20 όσο και η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ το μόνο που επιβεβαιώνουν είναι τα αδιέξοδα των “ηγετών” του πλανήτη και τελικά τα αδιέξοδα του ίδιου του συστήματος.
Σύνοδος των G20
Οι ΗΠΑ κατηγορούν τους Ευρωπαίους για το βάθεμα της οικονομικής κρίσης. Οι ηγέτες των αναδυόμενων οικονομιών, τα λεγόμενα BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) δηλώνουν απογοητευμένοι από τους ευρωπαίους ηγέτες επειδή δεν παίρνουν συγκεκριμένα μέτρα για να αντιμετωπίσουν την κρίση που έχει χτυπήσει την ευρωπαϊκή οικονομία η οποία με τη σειρά της απειλεί θανάσιμα την παγκόσμια οικονομία.
Οι Ευρωπαίοι από την άλλη κατηγορούν τους Aμερικανούς και υψώνουν το δάχτυλο στα BRICS λέγοντας ότι δεν είναι οι μόνοι υπεύθυνοι για τα χάλια της παγκόσμιας οικονομίας και δια του Μπαρόζο εμφανίζονται θιγμένοι μια και όπως είπε:
«…δεν είμαστε εδώ για να δεχτούμε μαθήματα δημοκρατίας και οικονομικής διαχείρισης…» αφού, όπως θυμήθηκε, όλοι γνωρίζουν ότι οι χώρες του G20 «δεν είναι όλες δημοκρατίες».
Πως μεταφράζονται όλα αυτά; Οι ηγέτες του πλανήτη δεν έχουν ιδέα τι γίνεται. Δεν έχουν καμιά λύση να προτείνουν, δεν υπάρχει κανένα σχέδιο για την αντιμετώπιση της κρίσης. Και αυτό αποτυπώνεται και στις δηλώσεις μετά το τέλος της συνόδου που ήταν του τύπου: οι G20 σημειώνουν ότι
«στηρίζουν την πρόθεση να εξεταστούν πιο συγκεκριμένα βήματα προς μια πιο ενοποιημένη χρηματοοικονομική αρχιτεκτονική που θα περιλαμβάνει την εποπτεία των τραπεζών, την εξυγίανση και ανακεφαλαιοποίηση και την εγγύηση των καταθέσεων».
Πρόκειται για δηλώσεις παρόμοιες με αυτές που έχουμε συνηθίσει τελευταία μετά από κάθε “κρίσιμη” τέτοιου είδους σύσκεψη: γενικόλογα ευχολόγια που αφήνουν όλους ικανοποιημένους και ταυτόχρονα επιβεβαιώνουν τα αδιέξοδα στα οποία βρίσκονται οι “ηγέτες” του πλανήτη.
Το μόνο που υπάρχει για όλους αυτούς είναι ο φόβος για το τι θα σημαίνει το περαιτέρω βάθεμά της κρίσης, για την εξάπλωση της κρίσης στην Ευρωζώνη που θα τους συμπαρασύρει όλους.
Και είναι ένας φόβος πραγματικός. Η προσφυγή της Ισπανίας και της Κύπρου στο μηχανισμό στήριξης ανοίγει διάπλατα το ενδεχόμενο μιας εκτός ελέγχου κρίσης που θα συμπαρασύρει όλη την Ευρώπη. Όλοι καταλαβαίνουν ότι τα 100 δις που δόθηκαν στην Ισπανία είναι πολύ λίγα. Και είναι χαρακτηριστικό ότι μετά την υποτιθέμενη “διάσωση” της ισπανικής οικονομίας με αυτή τη χρηματοδότηση η “ηρεμία” και η ικανοποίηση των αγορών δεν κράτησαν ούτε 24 ώρες. Από την επόμενη κιόλας ημέρα η Ισπανία αποκλείστηκε ουσιαστικά από τις χρηματιστηριακές αγορές και ένα καινούριο δάνειο ίσως και τριπλάσιου μεγέθους είναι σίγουρο ότι ετοιμάζεται πριν καλά καλά κλείσει ο χρόνος. Την ίδια ώρα η “διάσωση” της Ισπανίας προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις και στην Ιταλία με τα ιταλικά spreads να εκτινάσσονται και να προκαλούν τη βεβαιότητα σε πολλούς αναλυτές ότι αυτό που ονομάζεται “ευρωπαϊκή κρίση” μόλις τώρα αρχίζει…
Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες και με ένα όλο και πιο ασταθές περιβάλλον διεθνώς αναμένεται η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ στα τέλη Ιούνη. Και είναι λόγω αυτών των συνθηκών που θεωρούνταν μέχρι πριν λίγες μέρες «κρίσιμη» και «κομβικής σημασίας» για τη διασφάλιση της οικονομικής σταθερότητας στην Ευρώπη.
Όσο πλησιάζουμε όμως προς την «κρίσιμη» σύνοδο τόσο οι προσδοκίες όλων πέφτουν και η ίδια η Σύνοδος κινδυνεύει να έχει περισσότερο εθιμοτυπικό χαρακτήρα μια και το σενάριο είναι λίγο πολύ προδιαγεγραμμένο.
Μια σειρά από χώρες (Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα) θα προσπαθήσουν να «απομονώσουν» τη Γερμανία και να τη «στριμώξουν» έτσι ώστε να υποχωρήσει από τους αυστηρούς όρους των προγραμμάτων λιτότητας που έχει επιβάλει πανευρωπαϊκά. Και είναι αλήθεια ότι η συνταγή της σκληρής λιτότητας και οι αλλεπάλληλες ανούσιες επί της ουσίας «διασώσεις» έχουν αποτύχει και πρώτα από όλα είναι το παράδειγμα της Ελλάδας που το αποδεικνύει αυτό.
Στην κατεύθυνση αυτής της πίεσης έχει ξεκινήσει και η συζήτηση για κάποιου τύπου «αμοιβαιοποίησης» του χρέους. Είναι μια συζήτηση που ξεκινά από τις χώρες του Νότου (μαζί τους και η Γαλλία) οι οποίες είτε έχουν καταφύγει στο μηχανισμό στήριξης είτε είναι στα πρόθυρά του και θέλουν να μετατρέψουν την κρίση χρέους σε περισσότερο ευρωπαϊκό παρά εθνικό πρόβλημα. Και πάνω σε αυτή τη βάση είναι που ζητούν την έκδοση ευρωομολόγου και μέτρα για την ανάπτυξη.
Βέβαια όσο πλησιάζει η Σύνοδος οι δηλώσεις της Γερμανίας την εμφανίζουν αμετακίνητη για το θέμα των ευρωομολόγων και αυτό είναι λογικό: η γερμανική αστική τάξη αρνείται να είναι σε αυτούς που θα πληρώσουν τη νύφη για τη χρεοκοπία του Νότου. Και για αυτό δεν θέλει και το ευρωομόλογο, αφού την ευθύνη για την έκδοσή του και την κυκλοφορία του στις “αγορές” θα αναλάμβανε συνολικά η ΕΕ (και βασικά η Γερμανία) και όχι οι χρεωμένες χώρες του Νότου. Με λίγα λόγια η Γερμανία βλέπει το δικό της συμφέρον όταν απορρίπτει το ευρωομόλογο γιατί δεν θέλει να είναι η ίδια που θα το πληρώσει.
Ως εκ τούτου, με τόσο σαφείς τοποθετήσεις από την πλευρά της Γερμανίας δεν αναμένεται καμιά σημαντική αλλαγή από τη Σύνοδο. Όσον αφορά στα μέτρα για την ανάπτυξη; Το μόνο που μπορεί κανείς να ελπίζει είναι η έγκριση του πακέτου «ανάπτυξης» των 130 δις ευρώ για όλη την Ευρώπη, το οποίο μόνο ως συμβολικό μπορεί να εκληφθεί αφού το μέγεθός του δεν φτάνει ούτε για αστείο για να φέρει ανάπτυξη.
Ήδη διάφοροι αναλυτές με πρώτο τον διάσημο κερδοσκόπο Σόρος προειδοποιούν για το νέο «φιάσκο» που διαφαίνεται με την επικείμενη Σύνοδο. Και είναι αλήθεια ότι το πρόβλημα για την ευρωπαϊκή άρχουσα τάξη δεν έχει λύση.
Με τα αλλεπάλληλα κύματα σκληρής λιτότητας το μόνο που καταφέρνει εδώ και 4 χρόνια η Ευρώπη είναι να συσσωρεύει τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση μιας όλο και πιο οξυμένης εκδήλωσης της κρίσης.
Όμως αυτή τη φορά νέοι «παίχτες» μπαίνουν στο παιχνίδι. Κι αυτοί δεν είναι άλλοι από τους εργαζόμενους στην Ευρώπη. Οι αγώνες της εργατικής τάξης στην Ελλάδα τα προηγούμενα δύο χρόνια έβαλαν στο τραπέζι την προοπτική μιας κυβέρνησης της Αριστεράς ταρακουνώντας ολόκληρη την Ευρώπη. Η εργατική τάξη της Ισπανίας βγαίνει σιγά-σιγά δυνατά στο προσκήνιο. Η κλίκα που διοικεί την ΕΕ σήμερα είναι υποχρεωμένη από εδώ και στο εξής να ζει με το φόβο της ισχυροποίησης και της αντεπίθεσης του εργατικού κινήματος σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.
