Η περιοχή Παντανάλ (Pantanal) βρίσκεται στα προάστια του Σάο Πάολο, κοντά στις όχθες του ποταμού Τιέτε. Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 βρίσκεται υπό κατάληψη από άστεγους, εργαζόμενους και ανέργους, οι οποίοι προσπαθούν να την μετατρέψουν σε μία πραγματική γειτονιά.
Ο Ρονάλντο είναι μέλος της CLS (Κολλεκτίβα Σοσιαλισμός και Ελευθερία), η οποία κατά την παρούσα περίοδο είναι σε διαδικασία συγχώνευσης με την SR (Επαναστατικός Σοσιαλισμός, τμήμα της CWI στη Βραζιλία). Έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στον αγώνα της κοινότητας αυτής, που προσπαθεί να κάνει το Παντανάλ κάπως βιώσιμο.
Επειδή το Παντανάλ είναι κοντά στον ποταμό Τιέτε, έχει ανακηρυχθεί σε «ειδική περιβαλλοντική ζώνη». Η κυβέρνηση χρησιμοποίησε πολλές φορές το νόμο αυτό στην προσπάθειά της να διώξει τους κατοίκους της περιοχής.
Το Στεγαστικό Ζήτημα
Στις αστικές περιοχές τις Βραζιλίας, το στεγαστικό ζήτημα είναι μεγάλο. Σε συνδυασμό με τη φτώχια και την ανεργία, δημιουργεί μια εκρηκτική κατάσταση. Για όποιον περπατήσει στο κέντρο του Σάο Πάολο, είναι σίγουρο ότι θα σοκαριστεί από τον τεράστιο αριθμό των αστέγων. Κατά καιρούς η αστυνομία επιχείρησε να τους διώξει, αλλά απέτυχε. Κάθε μέρα υπάρχουν όλο και περισσότεροι άστεγοι- οι πολιτικές των κυβερνήσεων δημιουργούν ένα στρατό εξαθλιωμένων. Οι άστεγοι στο Σάο Πάολο, την μεγαλύτερη πόλη της Νότιας Αμερικής, υπολογίζονται στους 10.000.
Έτσι, έχουν δημιουργηθεί δύο τάσεις: η μία είναι η τάση των πλούσιων στρωμάτων της κοινωνίας που χτίζουν «ιδιωτικές γειτονιές», με φύλακες και τοίχους που τους «κρατούν μακριά» από την κοινωνική μιζέρια για την οποία ευθύνονται αυτοί οι ίδιοι. Η άλλη τάση είναι αυτή των απλών ανθρώπων, οι οποίοι αυτό-οργανώνονται και καταλαμβάνουν εγκαταλειμμένα κτήρια ή και ολόκληρες περιοχές με σκοπό να λύσουν το στεγαστικό τους πρόβλημα.
Η ηγεσία του PT (Εργατικό Κόμμα) και ο Λούλα, ενώ στα λόγια υποστήριζαν τα κινήματα αυτά πριν ανέβουν στην εξουσία, δεν αντιμετωπίσουν ουσιαστικά το θέμα, καθώς συνεχίζουν τις ίδιες πολιτικές.
Αλληλεγγύη
Πρόσφατα, η κυβέρνηση (Λούλα) κατέστρωσε πλάνο έξωσης των κατοίκων από την περιοχή Παντανάλ. Η κοινότητα κινητοποιήθηκε, το πλάνο άλλαξε, και οι άνθρωποι της κοινότητας είδαν τα περισσότερα από τα αιτήματά τους να γίνονται δεκτά έπειτα από διαπραγματεύσεις. Παρολ’ αυτά, παραμένουν σε επιφυλακή, καθώς το τελικό σχέδιο δεν έχει ακόμα υπογραφεί από τους επισήμους φορείς. Μ’ αυτήν την έννοια, η αλληλεγγύη από τοπικά και διεθνή κινήματα κρίνεται απαραίτητη για την επίτευξη της καλύτερης δυνατής λύσης για την κοινότητα του Pantanal.
______________
Παρευρεθήκαμε σε μία μαζική λαϊκή συνέλευση της κοινότητας, και «ξεναγηθήκαμε» στην περιοχή. Στη συνέχεια ακολουθεί η συνέντευξη του Ρονάλντο Δελφίνο στο σύντροφο Νίκο Αναστασιάδη. Η συνέντευξη πάρθηκε στις 2 Μάρτη 2009.
Ερ: Πότε δημιουργήθηκε η κοινότητα του Pantanal;
Απ: Η κοινότητα δημιουργήθηκε το 1989.
Ερ: Πόσοι άνθρωποι μένουν στην περιοχή;
Απ: Περίπου 6.000 οικογένειες -γύρω στα 30.000 άτομα.
Ερ: Πώς ακριβώς ξεκίνησε;
Απ: Στην αρχή ήταν απλά μια ανοργάνωτη κατάληψη. Χτίστηκε βήμα-βήμα από τους κατοίκους. Το πρώτο κύμα δεν ήταν τόσο οργανωμένο κι έτσι εκδιώχθηκαν από την αστυνομία. Τη δεύτερη φορά υπήρξαν πιο οργανωμένοι: ξεκίνησαν να οργανώνουν την κοινότητα και να μοιράζουν σε ανθρώπους διάφορα κομμάτια γης. Αρχικά πολλοί ήταν αυτοί που αυτοαποκαλούνταν «ηγέτες» της κατάληψης, αλλά όπως αποδείχθηκε αργότερα ήθελαν απλά να πάρουν στην κατοχή τους κομμάτια της γης αυτής και να τα πουλήσουν σε όσους έρχονταν μετά από αυτούς εκεί!
Ερ: Πώς χτίστηκαν τα σπίτια; Είχε καμιά ανάμειξη το κράτος;
Απ: Όχι. Το κράτος δε βοήθησε καθόλου. Οι άνθρωποι από μόνοι τους αλληλοβοηθιούνταν. Δεν υπήρχαν καθόλου δρόμοι και η όλη περιοχή ήταν πλημμυρισμένη, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να κάνουν ακόμα και τα πιο βασικά έργα υποδομής! Για παράδειγμα, έπρεπε να μεταφέρουν χώμα από τη μία περιοχή στην άλλη έτσι ώστε να μπορέσουν να χτίσουν πάνω σ’ αυτό τα σπίτια τους.
Σ’ αυτήν την διαδικασία ο ένας βοηθούσε τον άλλον, χωρίς να έχει κανείς καμιά επαγγελματική εμπειρία στην κατασκευή σπιτιών.
Ερ: Ποια η πολιτική του κράτους μετά την ίδρυση της κοινότητας;
Απ: Ακόμα και τώρα δεν έχουμε καμία βοήθεια από το κράτος. Οι πολίτες έφτιαξαν τους δρόμους. Όταν χτίστηκαν τα σπίτια, πάλι οι πολίτες δούλεψαν οικιοθελώς για τα "δημόσια έργα". Το αποχετευτικό σύστημα επίσης φτιάχτηκε απ’ τους κατοίκους. Για σωλήνες χρησιμοποίησαν απομεινάρια από εργοτάξια. Όλοι οι αποχετευτικοί σωλήνες οδηγούν στο ποτάμι, μολύνοντάς το και δημιουργώντας μια ανυπόφορη και επικίνδυνη ατμόσφαιρα για τους ανθρώπους. Το σύστημα ηλεκτρισμού επίσης δημιουργήθηκε χωρίς κυβερνητική βοήθεια στην αρχή. Για να δικαιολογήσουν αυτή την πολιτική εγκατάλειψης, χρησιμοποίησαν τη δικαιολογία ότι πρόκειται για "περιβαλλοντικά προστατευμένη περιοχή".
Ερ: Ποια είναι η κατάσταση με το ποτάμι; Πώς τη χρησιμοποιεί η κυβέρνηση;
Απ: Το 1993 υπήρξε μια μεγάλη πλημμύρα στην περιοχή. Αυτό ξεκίνησε μια συζήτηση για την κατάσταση στο ποτάμι. Το 1997, αμέσως πριν το καρναβάλι, είχαμε σημαντικές βροχοπτώσεις. Για να εμποδίσει την πλημμύρα στην περιοχή που θα γινόταν η παρέλαση, το κράτος έκλεισε τα φράγματα του ποταμού, πλημμυρίζοντας τελικά την περιοχή Παντανάλ. Για 18 μέρες η περιοχή ήταν εντελώς κάτω απ’ το νερό. Ελικόπτερα πετούσαν από πάνω και τα μέσα ενημέρωσης απαιτούσαν εκκένωση της περιοχής.
Το 1998 ο κυβερνήτης του κρατιδίου επέβαλε διάταγμα ότι η περιοχή είναι "δημοσίου συμφέροντος" και έφτιαξε σχέδιο εκκένωσης 5000 οικογενειών. Τότε ήταν που ξεκινήσαμε να οργανωνόμαστε.
Υπήρξαν διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις. Το 1999 η κυβέρνηση πέτυχε την εκδίωξη 1000 οικογενειών. Τους μετακίνησαν σε άλλη περιοχή σε ξύλινα σπίτια.
Το έκαναν αυτό με τη δικαιολογία ότι η περιοχή γύρω απ’ το ποτάμι θα ‘πρεπε να είναι πάρκο και ότι τα έργα γι’ αυτό επρόκειτο να ξεκινήσουν σύντομα. Τη στιγμή που μιλάμε τα έργα για το πάρκο δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα. Τα λεφτά που υποτίθεται ότι θα δίνονταν για την κατασκευή του πάρκου εξαφανίστηκαν. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου που τίποτα δε συνέβαινε, άνθρωποι έρχονταν για να μείνουν στην περιοχή. Σήμερα, στην περιοχή που εκκενώθηκε το 1999, μένουν 3000 οικογένειες.
Ερ: Ποια είναι τα επιχειρήματα της κυβέρνησης και ποια η απάντησή σας σ’ αυτά;
Απ: Η κυβέρνηση μιλά για απορρύπανση του ποταμού. Εμείς συμφωνούμε σ’ αυτό. Αλλά για την κυβέρνηση οι μόνοι που μολύνουν την περιοχή είναι οι κάτοικοι. Σ’ αυτή την περιοχή όμως βρίσκονται επίσης μια καινούρια πανεπιστημιούπολη, ένας μεγάλος δρόμος, μια μεγάλη εταιρεία τροφίμων και 14 διαφορετικές βιομηχανίες. Δεν έχουν καμία πρόταση να εκδιώξουν αυτές τις εταιρείες. Έχουν μόνο προτάσεις σχετικά με τους ανθρώπους που ζουν εκεί. Εμείς απαντάμε ότι οι άνθρωποι αποτελούν μέρος του περιβάλλοντος. Θέλουμε να καθαριστεί το ποτάμι και θέλουμε ένα σχέδιο για την αστικοποίηση και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα της περιοχής, αλλά όχι ένα σχέδιο που να περιλαμβάνει τον αποκλεισμό των ανθρώπων απ’ την περιοχή.
Ερ: Πώς οργανώνετε την αντίσταση στα κυβερνητικά σχέδια;
Απ: Προσπαθούμε πρώτα να οργανώσουμε την κοινότητα, να τους ενημερώσουμε και να τους κινητοποιήσουμε. Επίσης προσπαθούμε να χτίσουμε συνδέσμους με το γενικότερο κίνημα. Το κάνουμε αυτό σε συνεργασία με συντρόφους από το P-SOL (Κόμμα για το Σοσιαλισμό και την Ελευθερία), καθώς και το SR (τμήμα CWI στη Βραζιλία) ζητώντας αλληλεγγύη στον αγώνα μας.
Ερ: Πώς απαντάτε σε επιθέσεις που αντιμετωπίζετε;
Απ: Το 2007 στοχοποιήθηκα εγώ προσωπικά από συμμορίες, που προσπάθησαν ακόμα και να με σκοτώσουν. Αμέσως κινητοποιήσαμε τα κοινωνικά κινήματα. Οργανώσαμε μια διαδήλωση στο κτίριο της νομαρχίας, καθώς ήταν ξεκάθαρο ότι η απειλή προερχόταν από το κράτος. Είχαμε υποστήριξη από την Ένωση των Εργαζομένων στο μετρό και από άλλα κινήματα, ομάδες και ενώσεις. Πιστεύουμε ότι ο αγώνας θα ‘πρεπε να βασίζεται στις οργανώσεις της κοινότητας, αλλά και ότι θα ‘πρεπε να έχει συνδέσμους σε όλη τη Βραζιλία και διεθνώς.
Ερ: Μπορείς να μας πεις περισσότερα για την πρόσφατη νίκη σας;
Απ: Είμαστε πια επίσημα μέρος του Συμβουλίου που αποφασίζει για την περιοχή του ποταμού Τιέτε. Έτσι θα έχουμε την ευκαιρία να γνωρίζουμε και να επηρεάζουμε όλα όσα θα συμβαίνουν και θα αφορούν στην περιοχή μας. Πετύχαμε να αποδείξουμε ότι το αρχικό σχέδιο δεν ήταν βιώσιμο και για την κυβέρνηση και για τους ανθρώπους που ζουν εκεί. Έτσι τώρα με τη δική μας επιρροή υπάρχει μια καινούρια πρόταση. Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε την εκδίωξη 2000 οικογενειών, αλλά εμείς καταφέραμε να μειώσουμε αυτό τον αριθμό σε 700 και να διασφαλίσουμε ότι αυτές οι 700 οικογένειες θα μεταφερθούν σε περιοχή πολύ κοντά στην περιοχή που ζουν τώρα, σε σπίτια που θα χτιστούν από το κράτος.
Η κοινότητα συμφωνεί με το σχέδιο και το θεωρεί νίκη.
Ερ: Σχεδιάζετε περισσότερες κινητοποιήσεις τώρα;
Απ: Για κάποια χρόνια τίποτα δε συνέβαινε. Αλλά μετά το αρχικό σχέδιο της κυβέρνησης οι άνθρωποι κατάλαβαν ότι έπρεπε να παλέψουν. Το κίνημά μας, που ονομάζεται "Κίνημα για την αστικοποίηση και τη νομιμοποίηση της περιοχής Παντανάλ", έχει σε κάθε δρόμο έναν εκλεγμένο αντιπρόσωπο. Όταν κάτι συμβαίνει, μπορούμε να κινητοποιήσουμε τους ανθρώπους μέσα σε όλο αυτό το δίκτυο. Από το Σεπτέμβριο είχαμε 5 μαζικές συγκεντρώσεις. Οργανώνουμε επιτροπές σε διάφορες περιοχές για να μελετήσουμε το νόμο και να συζητήσουμε πολιτικά και οργανωτικά θέματα. Στην επόμενη συνάντηση της επιτροπής, που είναι υπεύθυνη για την πιο πλήρη επεξεργασία του σχεδίου, θα κάνουμε μια μαζική διαδήλωση για να ασκήσουμε πίεση σε κυβερνητικούς αξιωματούχους. Επίσης ετοιμαζόμαστε να λάβουμε μέρος στη διαδήλωση για την ημέρα των γυναικών (8 Μαρτίου) για να δημοσιοποιήσουμε τον αγώνα μας.
